Tillo İlçesi

2239

Evliyalar diyarı olan Tillo ilçesinin anlamı Süryanicede “Yüksek Ruhlar” dır. Tillo Nahiyesi, ilçe olduktan sonra Aydınlar ismini almıştır. İlçenin kültür yönüyle zengin bir tarihi vardır. İlçe tarihi ve manevi zenginliklerinin fazla oluşu nedeniyle yöre halkının ve diğer bölgelerden gelen ziyaretçilerin akınına uğramaktadır. İlçe, tarihi seyri içinde özellikle Osmanlı döneminde önemli kültür ve eğitim merkezi olma vasfını korumuştur. Medreselerinde verilen dini ilimler ve fen ilimleri (astronomi, matematik, fizik, kimya ve tıp) ile birlikte günümüzün bilim adamlarını bile hayret içerisinde bırakan bir ilim merkezi olmuştur.

Tarihi Gelişimi

Eski adı Tillo olan Tillo İlçesi 3647 sayılı kanunla 18 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olmuştur. Tillo’nun Süryanice manası “Yüksek Ruhlar” ‘dır. 1514’te Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sonunda Osmanlı egemenliğine geçen İlçe, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Siirt İli’ne bağlı bir bucaktı. Tillo Nahiyesi ilçe olduktan sonra Tillo ismini almıştır. Bu isim İlçe’de ilim ve irfana verilen önemi ortaya koymaktadır. Ayrıca, İlçe’de aydın bir insan zümresi varlığı da böyle bir adın İlçe’ye verilmesine etki etmiştir.

İlçe’de İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz. gibi ilim adamları ve mutasavvıfların yaşamış olması İlçe’yi kültür açısından önemli kılmaktadır.

Coğrafi Durumu

İlçe, 42. boylam ve 38. enlem dereceleri arasında, Siirt’e 7 Km. uzaklıktadır. Doğusunda Pervari, kuzeydoğusunda Şirvan, batısında Siirt İli ile çevrilidir.
İlçe’nin iklimi karasal iklim olup, yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve yağışlıdır. İlçe’nin etrafı hafif engebeli dağlarla çevrilidir. Doğu tarafından kıvrımlı olarak Botan Çayı geçmektedir.

Yeryüzü şekilleri bakımından engebelidir. Toprağı kireçli olup, tarıma elverişli arazisi azdır. Bitki örtüsü olarak bozkırlarla kaplıdır. Bodur ve çalılık ağaçlıkları çoktur. Orman bakımından zengin olmayıp, yer yer meşe, fıstık, bıttım, armut, badem ağaçları ile çok sayıda üzüm bağlarına rastlanmaktadır.
İlçe su yönünden zengin olmadığı halde eski sarnıç ve kuyuları bolcadır. Ancak kuyu ve sarnıç suları kireçli ve tuzlu olmalarından ötürü pek kullanılmamaktadır.

İlçe’nin ovası ve platosu yoktur. Yolu asfalttır.

Sosyal Durumu

Sosyal yaşantı ve sosyal tesisler açısından ilçe çok fakir bir durumdadır. Halk bütün ihtiyaçlarını İl Merkezi’nden karşılamaktadır. Halk dini inançlarına sıkı bir şekilde bağlıdır. Ailede erkeğin egemenliği söz konusudur. Ataerkil aile yapısı hüküm sürmektedir.

Ekonomik Durum

Genel olarak ilçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmakla beraber, oldukça zayıftır. İlçe Merkezi’nde birkaç market ve çayhaneden başka bir işyeri yoktur.

İlçe’de büyük oranda göç yaşanmıştır ve bu göç devam etmektedir. Siirt İli’ne çok yakın olması da İlçe’nin gelişmesi bakımından bir dezavantajdır.

Merkez’de ilçe kuruluşundan önce halk katkısı ile bir fıstık işleme fabrikası yapılmış, fakat zarar ettiğinden dolayı yıllardan beri çalıştırılmamıştır.

Ayrıca, İkizbağlar’da iki adet küçük çapta çalışan fıstık işleme tesisi bulunmaktadır. Bundan başka İlçe’de ekonomik alanda faaliyet gösteren özel veya resmi kuruluş yoktur.

İlçe halkı geçimini genelde tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadır. Arazi durumuna göre fıstık, üzüm ve bıttım yetiştirilmektedir. Bu konuda İkizbağlar Köyü iyi durumdadır.

İlçe’de arıcılıkla iştigal eden kişiler olmakla birlikte arı kovanı sayısı oldukça azdır.

İlçe turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Özellikle İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz.’leri gibi yurt ve dünya çapında adını duyurmuş ünlü simaların türbelerinin ziyaretçileri pek çoktur.

Fıstıkçılık

Fıstık, Güneydoğu Anadolu’nun tarımsal zenginliklerinden biridir. Siirt Fıstığı yetiştiriciliği Tillo İlçesi’nde yoğun olup, Antep Fıstığı’ndan daha iri yapılıdır. Bu yönüyle meşhur Antep ve İran Fıstığı ile rekabet edecek güçtedir. Fıstık, kuraklığa dayanıklı ve çok fazla bakım gerektirmeyen bir ağaç olduğu için üretimi çok rağbet görmüştür. Fıstık, yörede “Bıttım” denen yabani fıstık ağaçlarının aşılanması ya da fidanlıklarda yetiştirilen fidelerin (çöğür) dikimi ile üretilir. Siirt’teki fıstık bahçeleri Tillo’da yoğunlaşmıştır. Bu yörede üretilen fıstık ülke geneline pazarlanmaktadır.

Kültür Durumu

Bir toplumun manevi varlığını ve düşünce birliğini meydana getiren fikir ve sanat eserlerinin ve ananelerinin bütünü olan kültür, İlçe’de yaşayan vatandaşlarda kendine özgü bir yapı arz etmektedir. Bölgede egemen olmuş medeniyetlerin geleneği, örfü, güzel sanatları ile bu kültüre etki ettiğini ve özünü, dini dünya görüşünü teşkil ettiğini görüyoruz.

İlçe’nin eğitim ve kültür yönüyle zengin bir tarihi vardır. İlçe türbe ve ziyaret yerlerinin çok oluşu sebebiyle yöre halkının ve diğer bölgelerden gelen ziyaretçilerin akınına uğramaktadır.

İlçe’de ayrıca, İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz.’ne ait eserlerle, kullandıkları eşyaların sergilendiği özel bir müze bulunmaktadır.

Tillo’da medfun İbrahim Hakkı Hz. Hocası İsmail Fakirullah Hz.’nden “Marifetname” adlı eserinde şöyle söz eder: “Şeyhim İsmail Fakirullah Hz.’nin Atası Mevlana Molla Ali Hz., Cizre’de (Şırnak’ın İlçesi) alimlerin reisi iken Miladi 1504 tarihinde zalimlerin zulmünden göç ederek, bütün binaları kireçten güzel, Siirt Kasabası’nın doğusunda iki saat mesafede, yüksek bir yerde bulunan, havası güzel, bağları ve ağaçları bol, 200 evi, birkaç dükkanı, bir hanı, bir hamamı, üç mescit ve bir Cuma camisi bulunan Tillo adlı köyü vatan edinerek, bu camide imam-hatip ve müderris olmuştur. Bu görevi daha sonra Molla Ali Hz.’nin soyundan gelen İsmail Fakirullah Hz. sürdürmüştür.”

Ulaşım Durumu

İlçe’nin İl Merkezi’ne ulaşımı kara yoluyla yapılmaktadır. Yol asfalttır ve güvenlik problemi yoktur. İlçe Merkezi’nin su ihtiyacı, 1996 yılı içerisinde yapılan çalışma ile Hesko Suyu’ndan temin edilmiştir. Köylerin tümüne ulaşım mümkündür. Köy yollarının bir kısmı stabilize, bir kısmı asfalttır. Köylerin su problemi de tamamen halledilmiştir.

Nüfus

2016 yılı nüfus sayımına göre 4.099 kişilik nüfusuyla toplam İl nüfusunun %1,27’sini barındırmaktadır.